Trái phiếu là gì? Tìm hiểu cách trái phiếu vận hành

Trái phiếu thường bao gồm các thông tin chi tiết như thời gian đáo hạn, là lúc tiền gốc của khoản vay được trả cho chủ trái phiếu và các điều khoản về lãi suất, như lãi cố định hay thay đổi.

Các điểm quan trọng cần ghi nhớ: Trái phiếu là gì?

Trái phiếu là các đơn vị của nợ doanh nghiệp. Được phát hành bởi các công ty và được chứng khoán hoá thành tài sản có thể giao dịch.
Trái phiếu thường được nhắc đến là công cụ thu nhập cố định. Vì theo thông lệ trái phiếu có lãi suất cố định (fixed interest rate). Lãi suất biến động hay thả nổi cũng khá phổ biến hiện nay.
Giá trái phiếu tương quan tỉ lệ nghịch với lãi suất. Khi lãi suất tăng, giá trái phiếu giảm và ngược lại.
Trái có ngày đáo hạn. Là khoảng thời gian số tiền gốc phải hoàn trả đầy đủ cho chủ sở hữu nếu không muốn rủi ro vỡ nợ.

Đơn vị phát hành trái phiếu là gì? (Bond Issuer)

Chính quyền (tất cả các cấp) và doanh nghiệp thường dùng trái phiếu để vay tiền. Chính quyền thường cần vốn để đầu tư công như làm đường, xây trường học hay các cơ sở hạ tầng khác. Đôi lúc những cuộc chiến tranh xảy ra đột ngột cũng tăng nhu cầu chi tiêu của chính phủ. Nên có một loại trái phiếu chiến tranh là vậy.

Tương tự với doanh nghiệp, họ cần vốn để mở rộng chuyện kinh doanh, mua bất động sản và trang thiết bị, đảm nhận các dự án tiềm năng, để nghiên cứu phát triển hay đơn giản là tuyển thêm nhân viên. Vấn đề hay gặp với các tập đoàn lớn là họ cần rất nhiều tiền, vượt quá khả năng cho mượn của ngân hàng bình thường. Nên trái phiếu là một giải pháp cho những tổ chức như vậy.

Trái phiếu là một giải pháp để nhiều nhà đầu tư cá nhân tham gia vào vị trí người cho vay. Thực tế, thị trường nợ đại chúng cho phép hàng ngàn nhà đầu tư tham gia cho vay. Ngoài ra thị trường còn giúp các bên cho vay mua bán trái phiếu với nhau. Kể cả sau khi bên phát hành đã bán xong trái phiếu và gọi được vốn.

Trái phiếu vận hành như thế nào?

Trái phiếu thường được đề cập là chứng khoán thu nhập cố định. Là một trong ba loại tài sản các nhà đầu tư cá nhân quen thuộc. Hai loại còn lại là cổ phiếu (thị trường vốn) và tiền mặt.

Bond (trái phiếu) của công ty và chính phủ thường được mua bán công khai. Nhiều loại khác được giao dịch qua OTC (Over-the-counter) hoặc giao dịch riêng tư bởi hai bên mua và bán.

Khi công ty hay các chủ thể khác cần gọi vốn cho dự án mới, duy trì hoạt động hay trả nợ, họ có thể phát hành trái phiếu trực tiếp đến nhà đầu tư. Bên vay (bên phát hành) đưa ra trái phiếu với các điều khoản về khoản vay, lãi suất thanh toán cần thực hiện, và thời hạn khoản vốn vay phải được trả đầy đủ.

Lãi suất thanh toán, còn gọi là coupon, là khoản tiền mà người mua trái phiếu nhận được cho việc gây quỹ. Tỉ lệ lãi suất quyết định khoản thanh toán này gọi là coupon rate.

Trái phiếu có giá mua bán như thế nào?

Giá khởi điểm của hầu hết trái phiếu thường được đặt tròn số. Ví dụ như mệnh giá 10,000 VNĐ hay 100,000 VNĐ mỗi trái phiếu. Giá thị trường thực sự của trái phiếu phụ thuộc vào nhiều yếu tố:

Chất lượng tín dụng của nhà phát hành.
Độ dài thời gian đáo hạn.
Tỉ lệ coupon so với mặt bằng lãi suất chung hiện hành.

Hầu hết trái phiếu có thể được người mua đầu tiên bán cho nhà đầu tư thứ cấp khác sau khi được phát hành. Nói cách khác, người mua trái phiếu không cần nắm giữ chúng suốt cho đến khi đáo hạn.

Việc bên phát hành mua lại trái phiếu rất phổ biến khi lãi suất giảm, hay khi tín dụng của bên vay đã cải thiện. Lúc này bên vay có thể tái phát hành trái phiếu khác với chi phí rẻ hơn.